De invoering van de maximaal conflictvrije lichtenregelingen is er gekomen door het hoge aantal ongevallen op de kruispunten van de A12. De twee gevaarlijkste kruispunten van Vlaanderen liggen op de A12. Hebben deze nieuwe regelingen in combinatie met de snelheidsverlaging effect gehad? Om die vraag te kunnen beantwoorden moeten we de ongevallencijfers van de federale politie (voor de A12) en de lokale politie (voor de N177 en zijstraten) raadplegen.

Opgelet: de ongevallencijfers zijn nog maar gedeeltelijk gekend. Conclusies moeten dan ook met enig voorbehoud gemaakt worden.

Verkeersveiligheid

Conflictvrijer = veiliger

Het invoeren van de nieuwe lichtenregelingen heeft een duidelijke impact op de veiligheid. Voor de invoering van de maximaal conflictvrije regeling hadden we gemiddeld 2,8 letselongevallen per maand. Na de invoering gemiddeld 1,4 letselongeval. Het aantal gevallen met stoffelijke schade daalt nog scherper: van 3,7 naar 1,4 per maand. Vanaf de invoering van de tijdelijke werflichtenregeling stijgt het aantal ongevallen met stoffelijke schade terug merkelijk. Onderzoek van die ongevallen leert echter dat slechts twee van die ongevallen plaats vonden op de kruispunten zelf. Het stijgend aantal ongevallen is dus niet rechtstreeks te linken aan het terug invoeren van conflicten. Een mogelijke verklaring is dat de werfsituatie en de grote drukte voor veel ongevallen met stoffelijke schade heeft gezorgd. Belangrijk is dat het aantal ongevallen met letsel na het terug invoeren van een aantal conflicten voorlopig min of meer gelijk blijft. Het feit dat het aantal ongevallen met gewonden stabiel is gebleven, is te verklaren door het feit dat ook in de werflichtenregeling het gevaarlijkste conflict (de linksafbeweging komende van de N177) beveiligd bleef. Laatste opvallende vaststelling: in de eerste maand na de aanleg van de opstelstroken is er geen enkel ongeval vastgesteld. Vanzelfsprekend is deze periode veel te kort om verregaande conclusies aan te kunnen verbinden.

Fietsers en voetgangers

De ongevallen op de kruispunten van de A12 zijn steeds in hoofdzaak ongevallen geweest tussen auto’s onderling of tussen auto’s en vrachtwagens. Dat beeld blijft behouden. In de periode van maart 2019 tot nu is er op de A12 één ongeval gebeurd waarbij een fietser betrokken was. Ook hier moeten we voorzichtig zijn met conclusies te trekken omdat de situatie op de parallelweg van de A12 niet in de cijfers vervat zit, maar voor fietsers en voetgangers lijkt de nieuwe situatie op basis van deze gegevens ook niet onveiliger dan voorheen. Dit zegt uiteraard niets over het comfort van fietsers die deze drukke kruispunten moeten passeren.

Doorstroming

Verkeer vlotter dan voor de nieuwe lichtenregeling

Voor een evaluatie van de doorstroming bekijken we enerzijds de vlotheid van het verkeer op de A12 en daarnaast het verkeer in de zijstraten dat naar de A12 wil. Dit wordt uitgedrukt in gemiddelde reistijd.

We zien duidelijk een verlenging van de gemiddelde reistijden over het traject oprit Boom tot viaduct Wilrijk vanaf de invoering van de conflictvrije regeling. We zien ook een bijkomende toename door de start van de rioleringswerken op de parallelweg in opdracht van Aquafin. De doorstroming bleef ook na de invoering van de werflichtenregeling moeilijk.

Het is pas na de aanleg van de bijkomende opstelstroken in december dat we een zeer grote verbetering zien. Hoewel de aanleg hiervan vooral bedoeld was om de doorstroming vanaf de zijstraten naar de A12 te verbeteren zien we ook vlotter verkeer op de A12 zelf. De reden is dat de derde opstelstrook maximaal gebruikt wordt door automobilisten en daardoor de aannames in de simulaties heeft overtroffen. Daarmee is de doorstroming op de A12 in beide richtingen opnieuw op het niveau van voor de aanpassing van de lichtenregelingen.

Om het effect van de opstelstroken op de zijstraten in kaart te brengen hebben we de gemiddelde reistijden op twee zijtakken onder de loep genomen: de Cleydaellaan en de Langlaarsteenweg in Aartselaar. Op bijna alle andere grote assen waren de cijfers weinig representatief door de werf van Aquafin. Het effect van de opstelstroken op de doorstroming is redelijk spectaculair te noemen. Op beide assen zien we dat de gemiddelde maximale reistijd sterk is afgenomen. Meer zelfs: de doorstroming is op dit moment ongeveer 30 procent beter dan in de ‘oude situatie’ voor de aanpassing van de lichtenregeling in maart 2019.

De invoegbeweging aan het einde van de nieuwe opstelstroken werd door veel weggebruikers als onveilig aangevoeld. Een belangrijke bemerking is dat sinds het invoeren van deze aanpassing er geen ongevallen geregistreerd zijn als gevolg van die beweging.

Conclusie en verdere stappen

Evenwicht vlot en veilig

Een jaar na de eerste ingrepen is de balans van de maatregelen zowel op het vlak van veiligheid als van doorstroming zonder meer positief te noemen. Het aantal letselongevallen is gedaald, het aantal ongevallen met stoffelijke schade te linken aan conflicten op de kruispunten is ook gedaald, en de doorstroming is er sterk op vooruit gegaan. 

Gedeeltelijk conflictvrije regeling blijft voorlopig behouden

Wat veiligheid betreft is er ontegensprekelijk een daling van de ongevallen sinds het invoeren van de conflictvrije regeling. De veiligheid op de A12 is er merkbaar op vooruit gegaan. Na het invoeren van de werflichtenregeling is het aantal ongevallen gelinkt aan conflicten op de kruispunten slechts zeer beperkt gestegen. Gezien de positieve impact op de doorstroming, de voorlopig niet aangetoonde impact op de veiligheid van de werflichtenregeling op ongevallen op de kruispunten en de korte evaluatieperiode wil AWV de huidige lichtenregeling voorlopig behouden en binnen 6 maanden opnieuw evalueren. Ondertussen gaat AWV onverminderd verder met de studie voor de plaatsing van fietsbruggen en de voorbereiding van de ondertunneling van de kruispunten.